Η Διεπιστημονική προσέγγιση στην Παιδιατρική Αποκατάσταση

Γράφει:
Γεώργιος Νεοχωρίτης, MD
Ειδικός Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης
Επιστ. Συνεργάτης Κ.Α.Α. “Διάπλαση”

 

Σκοπός της Παιδιατρικής Αποκατάστασης είναι να ενισχυθεί ή να αποκατασταθεί η λειτουργική ικανότητα των παιδιών με κινητικά ή/και γνωστικά ελλείμματα (τόσο σε επίπεδο βλάβης όσο και σε επίπεδο λειτουργικότητας). Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι από πλευράς φυσιολογίας τα παιδιά δεν αποτελούν μικρούς ενήλικες. Επομένως, αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση η διαχείριση ασθενών με «πλαστικότητα», όπως είναι τα παιδιά τα οποία διαθέτουν έναν εξελισσόμενο ερειστικό και νευρομυϊκό σύστημα. Για να σχεδιαστεί ένα θεραπευτικό πρόγραμμα απαιτείται η κατανόηση της αλληλεπίδρασης των βιολογικών, περιβαλλοντολογικών και αναπτυξιακών παραγόντων που επηρεάζουν το παιδί.

Ιστορικά οι πρώτοι ιατροί που ασχολήθηκαν με αυτό ήταν οι ορθοπεδικοί αλλά στην συνέχεια και με την εξέλιξη των επιστημών προστέθηκαν οι παιδοψυχολόγοι, οι ιατροί Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης (φυσίατροι), οι αναπτυξιολόγοι και οι παιδοψυχίατροι. Η πολυπλοκότητα των προβλημάτων όμως δεν άφηνε περιθώρια μονομερούς αντιμετώπισης.  Έτσι, στην διεθνή επιστημονική πρακτική και βιβλιογραφία έχει επικρατήσει η άποψη ότι την επιτυχημένη αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών αναλαμβάνει μια Διεπιστημονική Ομάδα Αποκατάστασης την οποία συντονίζει εξειδικευμένος ιατρός παιδιατρικής αποκατάστασης.

Στην ομάδα παιδιατρικής αποκατάστασης εκτός από τις προαναφερθείσες ιατρικές ειδικότητες μπορούν να συμπεριληφθούν κατά περίπτωση νοσηλευτής, φυσικοθεραπευτής, υδροθεραπευτής, εργοθεραπευτής, λογοθεραπευτής, γυμναστής,  ειδικός παιδαγωγός, ψυχολόγος, διατροφολόγος και κοινωνικός λειτουργός.

Η ομάδα αποκατάστασης ειδικεύεται στην περίθαλψη, στην αποκατάσταση και στη διαχείριση παιδιών με συγγενείς ή επίκτητες παθήσεις όπως είναι τα εγκεφαλικά τραύματα, τραύματα του νωτιαίου μυελού, νευρομυϊκές διαταραχές και μυοσκελετικές παθήσεις οποιασδήποτε αιτιολογίας. Βασικό στοιχείο του προγράμματος αποκατάστασης αποτελεί η ένταξη διάφορων λειτουργικών δραστηριοτήτων και η αξιοποίηση του παιχνιδιού με τη δυναμική επίδραση ερεθισμάτων (κινητικών / αισθητηριακών) που αυτό περιέχει.  Έτσι, επιτυγχάνονται η εξέλιξη και περαιτέρω ανάπτυξη των δεξιοτήτων του παιδιού.

Ο εξειδικευμένος ιατρός παιδιατρικής αποκατάστασης κατανοεί ακριβώς το μηχανισμό με τον οποίο οι γνωστικές και σωματικές αναπηρίες – ελλείμματα, επηρεάζουν την ανάπτυξη και την εξέλιξη του παιδιού και ενσωματώνει αυτές τις γνώσεις στην διαμόρφωση και προσαρμογή εξατομικευμένου θεραπευτικού προγράμματος καθοδηγώντας κατάλληλα τη διεπιστημονική ομάδα. Τα προγράμματα αυτά στοχεύουν στη βελτίωση των υπαρχουσών δεξιοτήτων αλλά και στην εκμάθηση νέων οι οποίες συμβαδίζουν με την ανάπτυξη και βοηθούν στη διαχείριση της αναπηρίας.

Έναν επιπλέον στόχο αποτελεί η πρόληψη επιπλοκών οι οποίες μπορούν να προκύψουν στο μέλλον (πχ. σωστή θέση στο αναπηρικό αμαξίδιο ή στο καρότσι συντελεί στην πρόληψη παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης κατά την ανάπτυξη). Η ομάδα αποκατάστασης με την επίβλεψη του ιατρού παιδιατρικής αποκατάστασης εργάζεται για να εξασφαλίσει τη συνέχεια της περίθαλψης καθώς και την μετάβαση των μικρών ασθενών στις υπηρεσίες ενηλίκων.

Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο διαδραματίζει επίσης η συμβουλευτική γονέων. Η σωστή εκπαίδευσή τους και η καλή συνεργασία με την ομάδα αποκατάστασης βελτιστοποιούν την έκβαση της θεραπείας και βελτιώνουν την καθημερινότητα όλης της οικογένειας. Οι γονείς μοιράζονται πολύ περισσότερο χρόνο με το παιδί και η γνώση και η εφαρμογή των σωστών χειρισμών και θεραπευτικών στρατηγικών βοηθούν αμφότερους.

Ευτυχώς, έχουμε πλέον στη διάθεση μας μια πληθώρα από θεραπείες, νεότερα μέσα και τεχνικές τα οποία επιστρατεύει κατά περίπτωση η θεραπευτική ομάδα της παιδιατρικής αποκατάστασης, για παράδειγμα: οι τεχνικές Bad Ragaz, Halliwick, η μέθοδος Vojta, η θεραπευτική ιππασία, η αισθητηριακή ολοκλήρωση (π.χ. τα δωμάτια Snoezelen), η ρομποτική πλατφόρμα επανεκπαίδευσης βάδισης Hocoma® Lokomat®, κ.α. Ο σωστός συνδυασμός των ανωτέρω θεραπειών και μέσων από μια έμπειρη Διεπιστημονική Ομάδα Αποκατάστασης μπορούν να εγγυηθούν μια αποτελεσματικότερη θεραπεία και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των παιδιών και των οικογενειών τους.

Μερικές από τις περιπτώσεις που αντιμετωπίζονται από την ομάδα αποκατάστασης είναι:

  • Ημιπληγία, παραπληγία, τετραπληγία, νοητική υστέρηση υπό τη διάγνωση “Εγκεφαλική παράλυση”
  • Δισχιδής ράχη
  • Νευρομυϊκές διαταραχές όπως είναι οι μυϊκές δυστροφίες
  • Τραυματισμοί του νωτιαίου μυελού / κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
  • Αναπτυξιακές διαταραχές
  • Ανωμαλίες πρόσληψης τροφής – Διαταραχές θρέψης
  • Μυοσκελετικές παθήσεις – ρευματικά νοσήματα
  • Παράλυση βραχιονίου πλέγματος / τραυματισμοί / ακρωτηριασμός άκρων
  • Αντιμετώπιση σπαστικότητας