Σωτήρια η άσκηση μετά το έμφραγμα

Ηταν το 1768 όταν ένας γιατρός, ο Heberden, που πρώτος αναγνώρισε τη στηθάγχη, παρατήρησε ότι ένας από τους ασθενείς του σχεδόν θεραπεύτηκε κόβοντας ξύλα για μισή ώρα κάθε μέρα.

Το γεγονός αυτό γρήγορα λησμονήθηκε και τα επόμενα χρόνια οι καρδιοπαθείς έπειτα από έμφραγμα του μυοκαρδίου παρέμεναν κλινήρεις μέχρι και τρεις μήνες, επειδή η άσκηση θεωρούνταν επικίνδυνη. Σήμερα, οι αντιλήψεις αυτές έχουν αλλάξει άρδην και σε όλες τις προηγμένες χώρες υπάρχουν οργανωμένα προγράμματα άσκησης, ψυχοκοινωνικής στήριξης και εκπαίδευσης των πασχόντων από στεφανιαία νόσο, με σκοπό την προσαρμογή τους σε μια φυσιολογική ζωή. Στη χώρα μας, και παρά τις οδηγίες των καρδιολόγων, οι περισσότεροι ασθενείς γυρίζουν στο σπίτι τους μετά το έμφραγμα, το μπαλονάκι, το by – pass και υπό το φάσμα της απειλής ενός νέου επεισοδίου περιορίζουν τις δραστηριότητές τους. Φοβούνται να «κουραστούν», συχνά εγκαταλείπουν τη δουλειά τους και συνταξιοδοτούνται. Οταν περάσει ο πρώτος φόβος, πολλοί ξαναπέφτουν στις παλιές γνώριμες συνήθειές τους? το τσιγάρο και την πολυφαγία.

 

Δεν καλύπτονται οι δαπάνες

Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα, η καρδιακή αποκατάσταση για την οποία γίνεται τόσος λόγος, δεν αναγνωρίζεται από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας, με αποτέλεσμα τα ασφαλιστικά ταμεία να μην καλύπτουν τις δαπάνες.

Στο παρελθόν είχε γίνει μια πρώτη προσπάθεια λειτουργίας ενός προγράμματος στο Τζάνειο νοσοκομείο, από τον καθηγητή κ. Κόκκινο, που συνεχίστηκε στο φυσικοθεραπευτήριο του Ωνασείου για ασθενείς που έπασχαν από καρδιακή ανεπάρκεια, ή είχαν υποβληθεί σε μεταμόσχευση. Σήμερα, τα προγράμματα αυτά έχουν σταματήσει.

Και αυτό παρότι ένας μεγάλος αριθμός μελετών, τα τελευταία είκοσι χρόνια, έχει δείξει ότι η συμμετοχή των καρδιοπαθών σε ένα οργανωμένο πρόγραμμα αποκατάστασης μειώνει τους θανάτους από στεφανιαία νόσο κατά 20%-25%.

«H συστηματική άσκηση», σημειώνει ο καρδιολόγος κ. Θανάσης Δρίτσας, προϊστάμενος του τμήματος Καρδιοαναπνευστικής Κόπωσης του «Ωνασείου», «προσθέτει ζωή στα χρόνια και χρόνια στη ζωή. H πιθανότητα υποτροπής και νέου εμφράγματος μειώνεται, αντιμετωπίζονται καλύτερα τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους, η ποιότητα της ζωής βελτιώνεται και επιτυγχάνεται ταχύτερη επιστροφή στην εργασία».

Περισσότερο οξυγόνο

«Εχει πλέον αποδειχθεί, επισημαίνει ο κ. Δρίτσας ότι η άσκηση στους ασθενείς με στεφανιαία νόσο μειώνει τα επίπεδα της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και την αρτηριακή πίεση, ενώ αυξάνει την καλή χοληστερόλη. Από μελέτες είδαμε ότι η καλή χοληστερόλη HDL αυξάνεται με την άσκηση από 8%-23%. Ενα ποσοστό πολύ σημαντικό, εάν ληφθεί υπ’ όψιν ότι αύξηση της καλής χοληστερόλης κατά 7,5% μειώνει την πιθανότητα υποτροπής και νέου εμφράγματος κατά 22%. Εντυπωσιακά μεγάλη -περίπου 25%- είναι και η πτώση των τριγλυκεριδίων που αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου. Με τη φυσική δραστηριότητα δεν επιτυγχάνεται σημαντική απώλεια βάρους, εάν αυτή δεν συνδυαστεί με την απαιτούμενη δίαιτα. Ομως βελτιώνεται ο μεταβολισμός, κουρδίζεται σωστά το βιολογικό ρολόι και κόβεται αυτή η μεγάλη όρεξη στους παχύσαρκους.

Υπάρχουν μελέτες που έγιναν σε ασθενείς με χρόνια στεφανιαία νόσο, στους οποίους διαπιστώθηκε βελτίωση του σπινθηρογραφήματος με θάλλιο με τη βοήθεια της άσκησης, πιθανόν μέσω της ανάπτυξης παράπλευρων αγγείων. Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι η άσκηση μπορεί να προκαλέσει δομικές αλλαγές στην εσωτερική διάμετρο των στεφανιαίων αρτηριών, που συνδέονται με την αύξηση της κυκλοφορίας. Ετσι, βελτιώνεται η μεταφορά του οξυγόνου από το αίμα των αγγείων που τροφοδοτούν την καρδιά στα κύτταρα του μυοκαρδίου και αυξάνεται ο έλεγχος της δυναμικής ροής του αίματος. Καθώς παρατηρείται μια σχετική μείωση των περιφερειακών αντιστάσεων, ελαττώνεται και η απαίτηση του μυοκαρδίου σε οξυγόνο και διευκολύνεται το έργο της καρδιάς. Ειδικά στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, η άσκηση των σκελετικών μυών μπορεί να έχει πολύ θετικό αποτέλεσμα, διότι διευκολύνεται το έργο της καρδιάς μέσω της βελτίωσης της λειτουργίας των μυών».

Μέτρια αερόβια άσκηση

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο συντονιστής του τμήματος Φυσικοθεραπείας του «Ωνασείου» κ. Γιάννης Λαουτάρης, η άσκηση προσαρμόζεται κατά περίπτωση. «Τις πρώτες έξι-οκτώ εβδομάδες μετά το έμφραγμα ή την επέμβαση που είναι αναγκαίες για την επούλωση των βλαβών, δίνονται οδηγίες στον ασθενή για σταδιακή κινητοποίηση με έμφαση στο βάδισμα. Επειτα από αυτήν την περίοδο, ακολουθούν τα οργανωμένα προγράμματα, τα οποία διοργανώνονται από νοσοκομεία ή κέντρα που μπορούν να παρέχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις υποδομής και ασφάλειας. Τα προγράμματα αυτά καθοδηγούνται από γιατρό και εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή. Οι ασθενείς συνήθως είναι σε ομάδες των έξι έως οκτώ ατόμων, αν και οι τελευταίες οδηγίες από την Αμερικανική Ενωση της Καρδιακής και Πνευμονικής Αποκατάστασης, δίνουν μεγάλη έμφαση στην εξατομικευμένη αντιμετώπισή τους, όπου αυτό είναι δυνατόν.

Η ένταση της άσκησης υπολογίζεται με βάση τα αποτελέσματα του τεστ κοπώσεως. Συνήθως είναι μέτρια, τρεις φορές την εβδομάδα, επί 45΄ για τρεις μήνες. Πρόκειται για αερόβια άσκηση μεγάλων μυϊκών ομάδων, όπως το ποδήλατο και ο τάπητας. Παράλληλα, μπορούν να προστεθούν ασκήσεις με μικρά βάρη για την ενδυνάμωση των μυών του θώρακα και των άνω άκρων. Είναι αυτονόητο ότι κατά τη διάρκεια του προγράμματος ο ασθενής παρακολουθείται συνεχώς για τον έλεγχο των σφυγμών και της μέσης του».

«Οι στόχοι των προγραμμάτων αποκατάστασης είναι ευρύτεροι», τονίζει ο κ. Δρίτσας. «H άσκηση πρέπει να γίνει βίωμα στον ασθενή, ο οποίος επιστρέφοντας στην εργασία του, να υιοθετήσει ένα δραστήριο τρόπο ζωής, που περιλαμβάνει φυσική δραστηριότητα τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας, όπως είναι το κολύμπι ή το περπάτημα. Ενα γρήγορο περπάτημα 30 λεπτών την ημέρα, βοηθάει παρά πολύ, κάνει πολύ καλό στο κυκλοφορικό.

Ομως, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν δυστυχώς συστηματικά προγράμματα αποκατάστασης, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες. Στη Γερμανία, παραδείγματος χάριν, οι δαπάνες των προγραμμάτων αυτών συμπεριλαμβάνονται στην τιμή του χειρουργείου, τουλάχιστον για τρεις-τέσσερις μήνες.

Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν αναγνωρίζονται από τα ταμεία και η καρδιακή αποκατάσταση δεν υπάρχει ως έννοια. Ομως, θα στοίχιζε πολύ λιγότερο στην πολιτεία να επενδύσει σε αυτά τα προγράμματα, όπως γίνεται στην Ευρώπη και την Αμερική, παρά να αντιμετωπίζει το κόστος της επαναπερίθαλψης των καρδιοπαθών σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Χρειάζεται η εκπαίδευση των ασθενών σε ένα νέο τρόπο ζωής, για την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου της στεφανιαίας νόσου».

πηγή : www.kathimerini.gr